فضائل حضرت معصومه(س)
حضرت معصومه(س)، کریمه اهل بیت(ع)
یکی از القاب حضرت معصومه(س) «كريمه اهل بيت» است. اين لقب نيز بر اساس رؤياى صادقانه يكى از بزرگان، از سوى اهل‌بيت به اين بانوى گرانقدر داده شده است.
ماجراى اين رؤياى صادقانه بدين شرح است:
مرحوم آيت الله سيّد محمود مرعشى نجفى، پدر بزرگوار آيت اللّه سيد شهاب الدين مرعشى(ره) بسيار علاقه‌مند بود كه محل قبر شريف حضرت صدیقه طاهره(س) را به دست آورد. ختم مجربى انتخاب كرد و چهل شب به آن پرداخت. شب چهلم پس از به پايان رساندن ختم و توسل بسيار، استراحت كرد. در عالم رؤيا به محضر مقدس حضرت باقر(ع) و يا امام صادق(ع) مشرّف شد.
امام به ايشان فرمودند:
«عَلَيْكَ بِكَرِيمَةِ اَهْل ِ الْبَيت.»
«يعنى به دامان كريمه اهل بيت چنگ بزن.»
ايشان به گمان اينكه منظور امام(ع) حضرت زهرا(س) است، عرض كرد: قربانت گردم، من اين ختم قرآن را براى دانستن محل دقيق قبر شريف آن حضرت گرفتم تا بهتر به زيارتش مشرّف شوم.
امام فرمودند: «منظور من، قبر شريف حضرت معصومه در قم است.»
سپس افزودند: «به دليل مصالحى خداوند مى‌خواهد محل قبر شريف حضرت زهرا(س) پنهان بماند؛ از اين رو قبر حضرت معصومه(س) را تجلّى گاه قبر شريف حضرت زهرا(س) قرار داده است. اگر قرار بود قبر آن حضرت ظاهر باشد و جلال و جبروتى براى آن مقدّر بود، خداوند همان جلال و جبروت را به قبر مطهّر حضرت معصومه(س) داده است.»
مرحوم مرعشى نجفى هنگامى كه از خواب برخاست، تصميم گرفت رخت سفر بر بندد و به قصد زيارت حضرت معصومه(س) رهسپار ايران شود.
وى بى درنگ آماده سفر شد و همراه خانواده‌اش نجف اشرف را به قصد زيارت كريمه اهل بيت ترك كرد.
📚منبع
زبدةالتصانيف، خوانساری، ج ٦، ص ١٥٩
كريمه اهل بيت، ابوالقاسم حمیدی، ص ٣
علم حضرت معصومه(س)
عصر امام کاظم(ع) بود. روزی جمعی از شیعیان برای دریافت پاسخ به سوالهای خود، به مدینه وارد شدند تا به محضر امام کاظم(ع) برسند، آن حضرت در مسافرت بود، نظر به اینکه آنها ناگزیر به مراجعت بودند، پرسش‌های خود را نوشتند و به افراد خانواده امام کاظم(ع) تحویل دادند تا در سفر بعد جواب آنها را دریافت نمایند.
هنگام خداحافظی، دیدند حضرت معصومه(س) پاسخ پرسش‌های آنها را نوشته و آماده کرده است.
آنها شادمان شدند و پاسخ‌ها را دریافت کردند و به سوی وطن رهسپار شدند، در مسیر راه به امام کاظم(ع) برخوردند و ماجرا را به عرض آن حضرت رساندند، امام کاظم(ع) آن نوشته را از آنها طلبید و مطالعه کرد، پاسخ‌های حضرت معصومه(س) را درست یافت.
سه بار فرمودند: «فَداها اَبُوها؛ پدرش به فدایش باد.»
📚منبع
حضرت معصومه(س) فاطمه دوم، محمد محمدی اشتهاردی، ص ۱۳۳
آگاهی حضرت معصومه(س) از علوم اسلامی
از ویژگی‌های حضرت معصومه(س) آگاهی داشتن به علوم اسلامی و نقل آن برای دیگران است.
در فراز یکی از زیارتنامه‌های ایشان می‌خوانیم: «السلام علیک یا فاطمة بنت موسی بن جعفر و حجته و امینه.»
«سلام بر تو ای فاطمه دختر موسی بن جعفر و حجت و امین او.»
آن حضرت حجت و امانتدار پدرش امام کاظم(ع) بود که در این صورت حجت و امین خدا بوده و حجت و نشانه اسلام و حافظ امانت الهی می‌باشد و از راویان و محدثان به شمار می‌آید.
به عنوان نمونه می‌توان به حدیثی که حضرت در سلسله راویان آن می‌باشد اشاره کرد.
علامه امینی می‌نویسد:
فاطمه دختر امام رضا(ع) نقل می‌کند که دختران امام کاظم، فاطمه(معصومه) و زینب و ام کلثوم گفتند: روایت کرد ما را فاطمه دختر امام صادق(ع) و او گفت روایت کرد مرا فاطمه دختر امام باقر از فاطمه دختر علی بن الحسین از فاطمه و سکینه دختران امام حسین(ع) از ام کلثوم (دختر فاطمه زهرا) و او از فاطمه زهرا(س) نقل کرد که آن حضرت فرمود:
«آیا فراموش کردید فرمایش رسول خدا(ص) را در روز غدیر که (به شما) فرمود: هر کس من مولی و رهبر او هستم پس علی مولا و رهبر اوست.» و نیز به علی فرمود: «نسبت تو به من همانند نسبت هارون به موسی است.»
📚منبع
الغدیر، علامه امینی، ج ۱، ص ۱۹۶
فضائل حضرت معصومه(س)
🔹حضرت رضا(ع) در مورد پاداش زيارت مرقد مطهر حضرت معصومه(س) فرمود:
«مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِها فَلَهُ الْجَنَهُ.»
«كسی كه او را در حالی كه حقش را شناخته، زيارت كند برای او بهشت است.»(۱)
🔹حضرت رضا(ع) فرمود:
«مَنْ زارَ الْمَعْصُومَهَ بِقُمْ كَمَنْ زارَنی.»
«كسی كه معصومه(س) را در قم زيارت كند، مانند آن است كه مرا زيارت كرده است.»(۲)
🔹حضرت رضا(ع) فرمودند در زيارت ایشان چنين بخوانيم:
«يا فاطِمَهُ اِشْفَعي لِي فِي الْجَنَهِ، فَاِنَ لَكِ عِنْدَاللهِ شأناً مِنَ الشَأنِ.»
«ای فاطمه معصومه! در مورد رفتن به بهشت، مرا شفاعت كن، چرا كه در پيشگاه خداوند، دارای مقام و منزلتی بس ارجمند هستی.»(۳)
🔹يكی از شيعيان به محضر امام صادق(ع) آمد، ديد آن حضرت در كنار گهواره كودكی با آن كودك گفتگو می‌كند. تعجب كرد و گفت: آيا با كودك نوزاد سخن می‌گويی؟
امام صادق(ع) فرمود: «اگر تو هم مايل هستی نزد اين كودك بيا و با او گفتگو كن.»
او می‌گويد: كنار گهواره آن كودك نوزاد رفتم، سلام كردم، جواب سلام مرا داد به من فرمود:
«نامی كه برای دختر تازه متولد شده‌ات برگزيده‌ای عوض كن، زيرا خداوند آن نام را دشمن دارد.(با توجه به اين كه او چند روز قبل از او دارای دختر شده بود نامش حميرا گذاشته بود.)
آن شخص می‌گويد: سخن گفتن نوزاد و اطلاع او از اخبار پنهان و نهی از منكر او مرا بيشتر به تعجب واداشت. بهت زده شدم، امام صادق(ع) به من فرمود:
«تعجب نكن، اين كودك فرزندم موسی است، خداوند از او دختری به من عنايت كند كه نامش فاطمه است، او در سرزمين قم به خاك سپرده می‌شود و هر كس(مرقد) او را در قم زيارت كند، بهشت بر او واجب است.»(۴)
🔹 امام صادق(ع) فرمودند:
«در قم بانويی از فرزندانم رحلت می‌كند كه به شفاعت او همه شيعيانم وارد بهشت می‌گردند.»(۵)
📚منبع
(۱) بحارالانوار، علامه مجلسی، ج ۴۸، ص ۳۱۷
(۲) ناسخ التواريخ، لسان الملک سپهر، ج ۳، ص ۶۸
(۳) بحارالانوار، علامه مجلسی، ج ۱۰۲، ص ۲۶۶
(۴) منهاج الدموع، قرنی گلپایگانی، ص ۴۴۱
(۵) بحارالانوار، علامه مجلسی، ج ۶۰، ص ۲۲۸
جایگاه حضرت معصومه سلام الله علیها
لقب «معصومه» را امام رضا(ع) به خواهر خود عطا فرمودند. آن حضرت در روايتى فرمودند:
«مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ كَمَنْ زَارَنى.»
«هركس معصومه را در قم زيارت كند،مانند كسى است كه مرا زيارت كرده است.»
اين لقب، كه از سوى امام معصوم به اين بانوى بزرگوار داده شده، گوياى جايگاه والاى ايشان است.
📚منبع
بحار الانوار، علامه مجلسی، ج ۴۸ ، صفحه ۳۱۷
اهمیت زیارت حضرت معصومه(س)
نقل است یکی از شیعیان به زیارت بارگاه حضرت رضا(ع) در مشهد رفت و سپس از مسیر همدان به کربلا رفت. در بین راه در رؤیایی راستین حضرت رضا(ع) را دید که به وی فرمود: «چه می‌شد اگر از قم عبور می‌کردی و قبر خواهرم را زیارت می‌کردی.»(۱)
و باز می‌نویسند امام رضا(ع) با اشاره به اهمیت زیارت حضرت معصومه(س) فرمودند:
«هرکس نتواند به زیارت من بیاید برادرم (امامزاده حمزه) را در ری و یا خواهرم ـ معصومه(س) ـ را در قم زیارت کند که به همان ثواب زیارت من می‌رسد.»(۲)
📚منبع
(۱) حضرت معصومه فاطمه دوم، محمدی اشتهاردی، ج ۱، ص ۱۴۶
(۲) کریمه اهلبیت، مرادحاصل، ص ۱۳۳
حرم حضرت معصومه(س) منبع فیض الهی
مرحوم محدث قمی می‌فرماید: از اساتید خود شنیدم که مرحوم ملاصدرای شیرازی از شیراز به قم مهاجرت فرمود و در قریه کهک اقامت نمود. آن کلیم فرزانه هرگاه مطلب علمی بر او مشکل می‌شد به زیارت حضرت معصومه(س) می‌رفت و با توسل به آن حضرت، مشکلات علمی‌اش حل می‌شد.
📚منبع
فوائد الرضویه، شیخ عباس قمی، ص ۳۷۹
حرم اهل بیت علیهم‌السلام
قَالَ الصَّادِقُ(ع): «إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکةُ وَ لِرَسُولِهِ حَرَماً وَ هوَ الْمدِینَةُ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکوفَةُ وَ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ قُمُّ وَ سَتُدْفَنُ فِیهِ امْرَأَةٌ منْ وُلْدِی تسَمَّی فاطِمَةَ مَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ. قَالَ الرَّاوِی وَ کانَ هَذَا الْکلَامُ مِنْهُ قَبْلَ أَنْ یولَدَ الْکاظِمُ(ع).»
حضرت صادق(ع) فرمود: «برای خداوند حرمی است که مکه باشد و برای رسول خدا(ص) حرمی است که آن مدینه باشد و برای امیرمؤمنان(ع) حرمی است که آن کوفه باشد و برای ما اهل بیت حرمی است که قم باشد. به زودی فرزندم به نام فاطمه در آن دفن می شود. کسی او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود.»
📚منبع
بحار الانوار، علامه مجلسی، ج ۴۸، ص ۳۱۷
حرم حضرت معصومه(س)، پناهگاه فاطمیان
بنابر روایات متواتر از اهل بیت عصمت و طهارت، قم شهر شیعیان، حرم فرزندان آنان، پناهگاه فاطمیان، سالم ترین شهرها و آشیانه آل محمد است.
امام صادق(ع) فرمود: «خدا دارای حرمی است که آن مکه است و پیامبرش حرمی دارد که مدینه است و امیرالمؤمنین هم حرمی دارد که کوفه است و ما هم دارای حرمی هستیم که قم است و به زودی بانویی از فرزند من در آنجا دفن می شود که نامش فاطمه است هرکس او را زیارت کند بهشت بر او واجب می شود.»(۱)
راوی می‌گوید این فرمایش حضرت زمانی بود که هنوز موسی بن جعفر(ع) به دنیا نیامده بود.
و امام جواد (ع) فرمودند: «من زار عمتی بقم فله الجنه.»(۲)
«کسی که عمه‌ام را در قم زیارت کند اهل بهشت است»
📚منبع
(۱) بحارالانوار، علامه مجلسی، ج ۶۰، ص۲۱۶
(۲) سفینةالبحار، شیخ عباس قمی، ج ۲، ص ۳۷۶
چرا حضرت معصومه سلام الله علیها ازدواج نکرده است؟
تقریباً قطعی است که حضرت معصومه علیهاالسلام ازدواج نکرد، در این صورت این سؤال پیش می‌آید که سنّت ازدواج از مستحبات مؤکّد اسلامی است، تا آنجا که رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «در اسلام و در پیشگاه خدا بنایی برپا نشده که محبوب‌تر و عزیزتر از بنای ازدواج باشد. (۱)
همچنان که فرمود: «ازدواج سنّت و برنامه من است، پس کسی که از سنّت من دوری کند از من نیست. (۲)
و نیز وارد شده که در عصر امام باقر علیه‌السلام بانویی به خاطر ریاضت و کسب فضیلت ازدواج نمی‌کرد، امام باقر علیه‌السلام به او فرمود: «اگر در ترک ازدواج، فضیلتی به دست می‌آمد، حضرت فاطمه علیهاالسلام سزاوارتر از تو بود که به خاطر کسب فضایل اخلاقی ازدواج نکند؛ زیرا هیچ بانویی در کسب کمالات، از فاطمه علیهاالسلام پیشی نگرفته است. (۳)
در پاسخ باید گفت دختران امام کاظم علیه‌السلام به ویژه حضرت معصومه علیهاالسلام در سطحی از کمالات بودند که برای خود هم کفو و همسر مناسبی نیافتند، تا با او ازدواج کنند، امام کاظم علیه‌السلام به آنها سفارش کرده بود که با رأی و مشورت برادرشان حضرت رضا علیه‌السلام ازدواج کنند. (۴)
📚منبع
(۱) وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج ۴، ص ۳
(۲) همان، ص ۷
(۳) همان، ص ۱۱۷
(۴) اصول کافی، شیخ کلینی، ج ۱، ص ۳۱۷
عالمه آل عبا
آنچه از زبان مرحوم مستنبط از کتاب ابن عرندس نقل شده این است:
روزی جمعی از شیعیان به قصد دیدار حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام به مدینه منوره مشرف و به دودمان امامت شرف‌یاب شدند، معلوم شد که حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام در مسافرت است. این عده پرسش‌هایی داشتند، نوشتند و به حضرت معصومه علیهاالسلام تحویل دادند و رفتند.
روز بعد که می‌خواستند از مدینه به سوی وطن خود برگردند، دیدند که حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام هنوز از مسافرت برنگشته است.
نظر به این که ناگزیر از مراجعت بودند، پرسش‌های خود را مطالبه کردند که به سفر بعدی موکول شود. حضرت معصومه علیهاالسلام پاسخ پرسش‌ها را نوشت و به آنها تسلیم کرد.
آنها شادمان شده، مدینه را به قصد وطن ترک کردند. در اثنای راه با حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام مصادف شدند که به سوی مدینه تشریف فرما بودند، داستان را به آن حضرت عرض کردند، حضرت فرمود: «آن نوشته را به من بدهید. چون پرسش و پاسخ‌ها را مطالعه نمود، سه بار فرمود: فداها ابوها؛ پدرش به قربان چنین دختری باد.»
با توجه به این که حضرت معصومه علیهاالسلام به هنگام دستگیری پدر بزرگوارش خردسال بود، اگر این نقل صحت داشته باشد، از مقام رفیع آن حضرت حکایت می‌کند و دلیل عالمه غیر معلّمه بودن آن حضرت خواهد بود.
📚منبع
زندگی کریمه اهل بیت(ع)، علی اکبر مهدی‌پور، ص ۵۳
محبت و مباهات حضرت معصومه(س) به امام هشتم(ع)
شیخ محمّد تقی تستری (شوشتری) در قاموس الرّجال، حضرت معصومه علیهاالسلام را به عنوان بانوی اسوه معرفی کرده و فضیلت وی را در میان دختران و پسران حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام غیر از امام رضا علیه‌السلام بی‌نظیر دانسته است، ایشان در این زمینه چنین می‌نویسند: در میان فرزندان امام کاظم علیه‌السلام با آن همه کثرتشان، بعد از امام رضا علیه‌السلام کسی هم شأن حضرت معصومه علیهاالسلام نیست.
📚منبع
تواریخ النبی و آل تستری، شیخ محمد تقی شوشتری، ص ۱۴۹
شفاعت همه شیعیان
بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله است که در قرآن کریم، از آن به مقام محمود، تعبیر شده است. همین طور دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله شفاعت گسترده‌ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است و می‌تواند همه اهالی محشر را فرا گیرد. این دو بانوی عالی قدر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام و شفیعه روز جزا و حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام هستند.
در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا علیهاالسلام همین بس که شفاعت، مهریه آن حضرت است و به هنگام ازدواج، پیک وحی، طاقه ابریشمی از سوی پروردگار آورد که در آن جمله «خداوند مهریه فاطمه زهرا را شفاعت گنه‌کاران از امّت محمد صلی الله علیه و آله قرار داد» این حدیث از طریق اهل سنّت نیز نقل شده است.
پس از فاطمه زهرا علیهاالسلام از جهت جایگاه شفاعت، هیچ بانویی به شفیعه محشر، حضرت معصومه علیهاالسلام نمی‌رسد. بر همین اساس است که حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام فرمودند: «با شفاعت او، همه شیعیان وارد بهشت می‌شوند.»
📚منبع
بانوی ملکوت، کریمی جهرمی، ص ۱۱۰
