شرح دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان
دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان
اَللّهُمَّ وَفِّقْني فيهِ لِمُوافَقَةِ الْأبرارِ وَ جَنِّبْني فيهِ مُرافَقَةَ الأشرارِ وَآوني فيهِ برَحمَتِكَ إلى دارِالقَرارِ بإلهيَّتِكَ يا إله العالمينَ.
خدايا در اين روز مرا به موافقت با نيکان موفق بدار و از رفاقت اهل شر دور گردان و مرا در بهشت دارالقرار به رحمتت منزل ده، به خدائيت ای خدای عالميان.
شرح دعای روز شانزدهم
مهم‌ترين مسأله‌ای كه در شرح دعای اين روز به آن می‌پردازيم، همراهی و همدلی با خوبان و دوری از همنشينی با بدان است.
واژه‌ی «ابرار» كه در اين دعا وارد شده، به معنای «نيكوكاران» و از واژه‌های قرآنی است. به برخی از آياتی که اين واژه در آنها ذکر شده اشاره می‌كنيم: «اِنَّ الاَبْرارَ لَفي نعيم؛ به راستی نيكوكاران در بهشت پرنعمت خدا خواهندبود.» (سوره مباركه مطففين، آيه 22)
اِنَّ‌الْاَبْرارَ يَشْرَبونَ مِنْ كَأسٍ كانَ مِزاجُها كافوراً؛ همانا نيكوكاران از جامی آميخته به كافور می‌نوشند.» (سوره مباركه انسان، آيه 5)
قرآن كريم در سوره مباركه آل‌عمران به بيان برخی دعاهای مؤمنين و اولو‌الالباب يعنی صاحبان خرد و انديشه می‌پردازد و يكی از خواسته‌های آنان را چنين معرفی می‌كند: «وَ تَوَفَّنَا مَعَ‌الْاَبْرار؛ ما را با نيكان محشور بفرما.» (سوره مباركه آل‌عمران، آيه 193)
واژه «اشرار» به معنای اهل شر يا بدان هم يك بار در قرآن به كار رفته‌است؛ «آن‌جا كه جهنميان فرياد برمی‌آورند كه چه می‌شود ما را؟ آنهایی را كه هميشه از اشرارشان می‌پنداشتيم، نمی‌بينيم؟» (سوره مباركه ص، آيه 62)
و اما در خيل روايات اسلامی، احاديثی يافت می‌شود كه ما را به مجالست با خوبان و نيكان و پرهيز از همنشينی و رفاقت با اشرار ترغيب می‌كند؛ همان چيزی كه در دعای اين روز به آن توجه شده‌است.
رسول خدا(ص) به ابن مسعود فرمودند: «ای پسر مسعود! بايد كه همنشينان تو ابرار (نيكان) باشند و برادرانت، پرهيزگاران و پارسايان.» (مكارم‌الاخلاق، ج 2، ص 348)
حضرت اميرالمؤمنين علی(ع) نيز در بيانی نورانی، مضمون فراز دعای مورد بحث را بيان فرموده‌اند: «از اشرار و بدان دوری گزينيد و با خوبان مجالست نماييد.» (غررالحكم، ح 4746)
پيامبر خدا حضرت محمد(ص) يكی از نشانه‌های بردباری را همنشينی با نيكان ذکر می‌کنند. (تحف‌العقول، ح 16) و حضرت علی(ع) ديدار نيكوكاران را مايه آبادانی. (بحارالانوار، ج 77، ص 16)
دوری از بدان نيز مورد توجه بزرگان دين بوده‌است و همواره به آن سفارش نموده‌‌اند؛ حضرت امام صادق(ع) در بيانی نورانی چنين فرمودند: «هرگاه خواستی از كسی ديدار كنی به ديدن «نيكان» برو و با «بدكاران» ديدار مكن؛ زيرا آنان صخره‌ای هستند كه در آن، چشمه آبی نمی‌جوشد و درختی هستند كه برگش سبز نمی‌شود و زمينی كه گياهی در آن نمی‌رويد.» (بحارالانوار، ج 78، ص 202)
حضرت در فرمايش نورانی خود با تمثيل، زيان‌های ديدار و همنشينی با بدكاران را گوشزد فرموده و بيان می‌دارند كه ارتباط با آنان هيچ ثمره‌ای برای انسان ندارد.
اما در عين حال ارتباط با نيكوكاران مايه خير و بركت است به‌طوری که اميرالمؤمنين علی(ع) ارتباط با نيكان را بهترين عامل برای جذب انسان به خوبی‌ها و دور شدن از بدی‌ها می‌داند. (ميزان الحكمه، ح 10297)
ارتباط با بدكاران نه تنها منفعتی برای انسان ندارد، بلكه بنا به فرمايش اميرالمؤمنين علی(ع) موجب «بدگمانی به نيكان» می‌شود. (بحارالانوار، ج 74، ص 197) آن حضرت، ناپايدارترين دوستی‌ها را نيز دوستی با بدكاران معرفی می‌فرمايند. (ميزان الحكمه، ح 206)
اثر همنشينی با افراد مسئله‌ای غيرقابل انكار است به‌طوری که انسان اگر با گروهی نشست و برخاست كند، پس از مدتی برخی ويژگی‌های بارز آن گروه را در وجود خود پيدا خواهد كرد و تأثير آن رفت و آمدها را در حركات و سكنات خويش خواهد يافت. به همين دليل است كه امام علی(ع) فرموده‌اند:
«با نيكوكاران قرين شو تا از آنان باشی و از بدكاران دوری كن تا از زمره آنان جدا باشی.»(همان، ح 10399)
گِلی خوشبوي در حمام روزی
رسيد از دست محبوبی به دستم
بدو گفتم که مُشکی یا عبیری
که از بوی دلاويز تو مستم
بگفتا مَن گِلی نا چيز بودم
ولیکن مدتی با گُل نشستم
کمال همنشين در من اثر کرد
و گرنه من همان خاکم که هستم (سعدی شيرازی)
📚منبع
برگرفته از کتاب تا آسمان، دکتر حسین محمدی‌فام
