شرح دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان
دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان
اَللّهُمَّ ارْزُقْني فيهِ رَحمَةَ الأَيْتامِ وَ اِطعامَ الطَّعامِ وَإِفْشاءِ السّلام وَصُحْبَةَ الكِرامِ، بِطَوْلِكَ يا مَلْجَاَ الأمِلينَ.
خداوندا در اين روز مرا به مهربانی با يتيمان و اطعام به گرسنگان و افشاء و انتشار سلام و مصاحبت با نيکان موفق گردان، به حق انعامت ای پناه آرزومندان.
شرح دعای روز هشتم
خداوند كريم در قرآن مجيد بر ترحم به يتيمان و عدم تندی با آنان، آيه‌ای نازل فرموده‌است؛ در آيه 9 سوره مباركه ضحی آمده‌است: «فَاَمَّا اليَتيمَ فَلا تَقْهَرْ؛ پس با يتيم قهر و تندی و خشم نكن.»
قرآن در بيان علت تنگ شدن رزق و روزی برخی از بندگان كه می‌گويند خدا ما را خوار كرده‌است نيز می‌فرمايد:
«كَلّا بَلْ لا تُكْرِمُونَ اليَتيمَ؛ نه چنين است، بلكه شما يتيم را گرامی نمی‌داريد.» (سوره مبارکه فجر، آيه 17)
اهل‌بيت عصمت و طهارت(ع) نيز كه معلمان و مفسران حقيقی قرآن كريم هستند، در روايات زيادی كه برخی از آنها در تفسير همين آيات و برخی ديگر به طور جداگانه بيان شده، ما را به مهربانی و گرامی‌داشت ايتام سفارش فرموده‌اند.
امام صادق(ع) می‌فرمايد: «هيچ بنده‌ای نيست كه از رحمت و مهربانی، دست بر سر يتيمی بكشد مگر اينكه خداوند به ازای هر مویی [كه بر آن دست كشيده‌است] نوری در روز قيامت به او عطا می‌كند.»
رسول مكرم اسلام، حضرت محمد(ص) نيز فرمود: «هركس يتيمی را كفالت كند و نفقه [ مخارج] او را به عهده گيرد، من و او در بهشت مانند اين دو هستيم.» و اشاره كرد به انگشت سبابه و انگشت وسطی دستان مبارکش. (بحارالانوار، ج 75، ص3)
موضوع ديگر مورد تاکيد در اين دعای شريف، اطعام است.
فرهنگ سفره‌داری و غذا دادن به مردم، يكی از سنت‌های حسنه اسلامی است كه در بين جامعه ما نيز آداب و رسوم خاصی دارد.
مؤمنين به دنبال آن هستند تا به بهانه‌های گوناگون، سفره‌های اطعامی بگسترند و اقوام، آشنايان و بالاخص فقرا را بر سر اين سفره‌ها غذا دهند تا به اين سنت اسلامی عمل كرده باشند.
اگرچه در روايات ما اطعام فقرا و مساكين بيشتر سفارش شده، لکن طعام دادن به مردم، بطور عام نيز موضوعيت دارد و ما را به آن ترغيب كرده‌اند.
اميرالمؤمنين علی(ع) از قول رسول گرامی اسلام(ص) فرمودند: «خداوند در بهشت غرفه‌هایی مخصوص دارد كه برخی بندگان خاص خود را در آنجا جای می‌دهد.» و سپس آن حضرت به بيان ويژگی‌های ممتاز آن بندگان پرداختند. يكی از آنان را «اطعام طعام» و ديگری را «افشاءالسلام»، يعنی سلام كردن به همه مردم اعلام كردند. (بحارالانوار، ج 66، ص369)
روايت شده مردی لگام مركب پيامبر اكرم(ص) را گرفت و پرسيد كدام اعمال با فضيلت‌تر است؟ حضرت در جواب او فرمود: «غذا دادن به مردم و نيكو صحبت كردن با مردم.» (بحارالانوار، ج 68، ص393)
امام صادق(ع) نيز در سخنی نورانی فرمود: «اخلاق نيكو و طعام دادن به مردم از [نشانه‌های] ايمان است.»(همان)
در ادامه شرح دعای اين روز و درباره عبارت إفشاء سلام اين نکته قابل ذکر است که إفشاء السّلام به معنای بلند سلام كردن نيست، بلكه به معنای آن است كه انسان به هركسی كه برخورد كرد، سلام كند. (ادب فنای مقربان، ج 1، ص105)
حضرت امام صادق(ع) در روايتی می‌فرمايد: «افشای سلام اين است كه انسان به هر مسلمانی كه برخورد می‌كند، در سلام كردن بُخل نَوَرزَد.» (بحارالانوار،ج 73، ص2)
سلام كردن از دستورات اكيد اسلام است كه آداب خاصی نيز دارد. در اين بخش با نقل احاديث معصومين(ع) به ذکر اهميت سلام و برخی از اين آداب می‌پردازيم:
امام صادق(ع) می‌فرمايد: «از علايم و نشانه‌های تواضع اين است كه به هركس كه برخورد كردی سلام كنی.» (ادب فنای مقربان، ج1، ذيل واژه “السلام عليکم”)
رسول خدا(ص) می‌فرمايد: «كسی كه قبل از سلام به سخن گفتن بپردازد، جوابش را ندهيد.» (همان)
پيامبر اكرم(ص) در بيان نورانی ديگری می‌فرمايد: «كسی را قبل از آن كه سلام كند، به غذايت دعوت نكن.» (همان)
حضرت علی(ع) نيز در اين باره می‌فرمايد: «سلام 70 حسنه دارد، 69 حسنه برای سلام كننده و يك حسنه برای جواب دهنده آن است.» (مستدرک الوسائل،ج 8 ، ص357)
درخواست ديگر ما از خدا در دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان، همنشينی با کريمان است.
اسلام برای مصاحبت، دوستی و معاشرت با انسان‌های شرافتمند و بزرگوار، محترم و كريم، سفارش‌های ويژه‌ای دارد.
فرهنگ دينی ما مسلمانان را از دوستی و معاشرت با انسان‌های ضعيف‌الايمان و خطاكار برحذر داشته‌است و دستور داده با انسان‌های كريم و بزرگوار نشست و برخاست كنيم كه البته اين انسان‌های گرامی را قرآن به ما معرفی می‌كند: «اِنَّ اَكْرَمَكُمْ عِنْدَاللهِ اَتْقيكُم؛ همانا گرامی‌ترين شما در نزد خدا پرهيزكارترين شماست.» (سوره مبارکه حجرات، آيه13)
رسول گرامی اسلام(ص) فرمودند: «بهترين كارها مصاحبت با خوبان و بدترين اعمال همنشينی با بدهاست.» (جامع الاخبار، ص185)
حضرت علی(ع) نيز فرمودند: «ثمره عقل، معاشرت با اهل خير است.» (غررالحکم، ص53)
اميرالمؤمنين علی(ع) در جای ديگری فرمودند: «همنشينی با اهل شر موجب بدگمانی به اهل خير می‌شود.» (همان، ص431)
📚منبع
برگرفته از کتاب تا آسمان، دکتر حسین محمدی‌فام
