شرح دعای روز پنجم ماه مبارک رمضان
دعای روز پنجم ماه مبارک رمضان
اَللّهُمَّ اجْعَلْني فيهِ مِنَ المُسْتَغْفرينَ وَاجْعَلْني فيِهِ مِنْ عِبادِكَ الصَّالِحِينَ الْقانِتين وَاجْعَلْني فِيهِ مِنْ اَوْلِيائِكَ المُقَرَّبينَ بِرَأفَتِكَ يا اَرْحَمَ الْرَّاحِمين.
خدايا! مرا در اين روز از استغفارکنندگان قرار ده و از بندگان صالح مطيع خود مقرر فرما و مرا در اين روز از دوستان مقرب درگاه خود قرار ده، به حق رأفتت ای مهربانترين مهربانان.
شرح دعای روز پنجم
مهم‌ترين مسأله‌ای كه در دعای امروز بايد به آن توجه كنيم، مسأله مهم «استغفار» است.
🔶موضوع استغفار از ديدگاه قرآن:
«وَاسْتَغْفِراللهَ اِنَّ اللهَ كانَ غَفُوراً رَحيماً؛ و از خداوند طلب آمرزش نما كه همانا او آمرزنده و مهربان است.»(سوره مبارکه نساء، آيه 106)
«وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ؛ و برای گناهت طلب آمرزش كن و تسبيح و حمد پروردگارت را بجا آور.» (سوره مبارکه غافر، آيه 55)
«وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءً اَوْ يَظْلِمَ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِاللهَ يَجِدِاللهَ غَفُوراً رَحيماً؛ كسی‌كه كار بدی انجام دهد و يا به خود ستم كند، سپس از خدا طلب آمرزش نمايد، خدا را آمرزنده و مهربان خواهد يافت.»(سوره مبارکه نساء، آيه 110)
«وَ ما كانَ اللهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ يَسْتَغْفِروُنَ؛ تا زمانی‌كه آنها استغفار می‌كنند خداوند آنان را عذاب نمی‌كند.» (سوره مبارکه انفال، آيه33)
«وَ بِالْاَسْحارِهُمْ يَسْتَغْفِرونَ؛ [متقين كسانی هستند كه] در سحرگاهان استغفار می‌كنند.» (سوره مبارکه ذاريات، آيه 18)
🔶نگاهی گذرا به اهميت استغفار در روايات
حضرت امام علی(ع)می‌فرمايند: «به هركس توفيق استغفار عطا شود، از آمرزش محروم نمی‌ماند.»(ميزان الحکمه، ج 2، ص124)
آن حضرت در حديث ديگری می‌فرمايد: [ای كميل!] هرگاه در روزیِ تو تأخير و تنگی پديد آمد، استغفار كن تا روزیِ تو فراخ شود.» (همان،ج4، ص440)
امام صادق(ع) نيز درخصوص اهميت استغفار فرمود: «دل‌ها نيز همچون مِس زنگار می‌بندد، پس آنها را با استغفار صيقل دهيد.» (همان ،ج 1، ص543)
اميرالمؤمنين علی(ع) به مستغفرين بشارت داده و فرمودند: «در شگفتم از كسی‌كه استغفار را با خود دارد و در عين حال نااميد می‌شود.»(نهج البلاغه، حکمت 87)
پيامبر اكرم(ص) در فرمايشات نورانی جداگانه‌ای پيرامون موضوع استغفار می‌فرمايند: «بهترين عبادت، استغفار كردن است.» (الکافی، ج 2، ص517)
و يا «خوشا به حال كسی‌كه در نامه عملش استغفار بسيار وجود داشته‌باشد.» (ميزان الحکمه، ج 8، ص462)
در جای ديگر نيز فرمود: «هركه غم و اندوهش بسيار شود، استغفار كند.» (همان، ج 8، ص463)
و همچنين می‌فرمايد: «آيا شما را به دردتان و داروی دردتان راهنمایی نكنم؟ بدانيد كه درد شما گناهان است و دارويتان استغفار.» (همان، ج8، ص463)
🔶معنای استغفار، درجات و مراحل گوناگون آن
آنچه كه از روايات منقول از ائمه اطهار(ع) و نظرات علمای بزرگ دين که شاگردان مکتب قرآن و عترت‌اند به‌دست می‌آيد اين‌است كه در توبه از گناه و استغفار و طلب آمرزش برای خطاها تنها بسنده‌کردن به چند ذكر کافی نيست و نمی‌توان با گفتن چند مرتبه «استغفرالله» خود را اهل استغفار دانست، بلكه بايد مراحلی طی شود تا انسان مشمول «استغفار» شود.
اميرالمؤمين علی(ع) براي «استغفار» شش مرحله قائل هستند كه پس از انجام اين شش مرحله استغفار معنا پيدا می‌كند.
ايشان می‌فرمايند: «همانا برای استغفار درجه علّيين قرار داده شده و آن نامی‌است كه شش معنا را در بر دارد:
نخست، پشيمانی از گذشته؛ دوم، تصميم بر ترك هميشگی گناه؛ سوم، بازگرداندن حقوق خلايق به آنها؛ چهارم، ادا كردن حق هر عمل واجب كه حق آن را ضايع كرده‌ای؛ پنجم، اين كه گوشت برآمده از حرام را با اندوه توبه آب كنی و ششم، همان‌طور كه شيرينی گناه را به جانت چشانده بودی، حالا سختی طاعت را به تن خويش بچشانی آن‌گاه [پس از سير اين مراحل] بگویی: «اَستغفراللهَ» (نهج البلاغه، حکمت 417)
لذا بايد ابتدا عزم بر توبه و ترك معصيت كرده و اين مراحل عملی را انجام دهيم تا ذكر استغفار اثر كند و مشمول غفران الهی شويم.
شکی نيست که اگر علاقه به گناه و لذت آن هنوز در كام ما باشد از استغفار، جز گفتن ذكر، چيزی حاصل نخواهد شد.
حضرت علی ابن موسی‌الرضا(ع) در اين زمينه فرموده‌اند: «كسی‌كه به زبان خود استغفار كند، اما در دلش [از گناه] پشيمان نباشد، خودش را مسخره كرده‌است!» (بحارالانوار، ج 78، ص356)
با اين کلمات نورانی، حال می‌توانيم برای «استغفار» ظاهر و باطنی فرض كنيم؛ ظاهر آن همين ذكرهای سفارش شده برای طلب آمرزش از خداوند است و باطن آن، همان حال توبه و ندامت و پشيمانی و اراده ترك گناه و حركت به سوی خداست كه عرفا از اين حال انابه و ندامت به «سوز استغفار» تعبير می‌كنند.
از خداوند غفار می‌خواهيم که حال توبه و پشيمانی از گناه را به ما عطا فرمايد و توفيق دهد که در سحرهای ماه مبارک رمضان بتوانيم به معنای حقيقی استغفار کنيم تا غفران بی‌پايان حضرت دوست شامل حال ما شود. ان‌شاءالله
📚منبع
برگرفته از کتاب تا آسمان، دکتر حسین محمدی‌فام
