شرح دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان
دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان
اَللّهُمَّ اهدِني فيهِ لِصالِحِ الأعْمالِ وَاقضِ لي فيهِ‌الحوائِجَ وَالآمالِ يا مَنْ لايَحتاجُ إلى التَّفسيرِ وَالسُّؤالِ يا عالِماً بِما في صُدُورِ العالمينَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آله الطّاهرينَ.
ای خدا! مرا در اين روز به اعمال صالح راهنمايی کن وحاجت‌ها و آرزوهايم را بر آورده ساز، ای کسی‌که نيازمند به شرح درخواست بندگان نيستی, ای خدايی که به آنچه در دل مردم است آگاهی، بر محمد و آل اطهار او درود فرست.
شرح دعای روز هفدهم
انجام كارهای خوب و شايسته که مورد تأکيد اين دعا قرار گرفته آنقدر مهم و حياتی‌است كه در آيات قرآن، اغلب پس از توجه دادن بندگان به ايمان به آن اشاره شده‌است. گويا انجام اعمال صالح مكمّل ايمان است و اين دو باهم معنا پيدا می‌كنند.
در 51 آيه از قرآن كريم پس از عبارت«امَنوُا؛ ايمان آوردند» بلافاصله عبارت «وَ عَمِلوُاالصّالِحات؛ و اعمال صالح انجام دادند» ذكر شده‌است؛ يعنی ايمان بايد همواره با انجام اعمال شايسته و خوب همراه باشد تا مورد قبول حضرت حق واقع شود.
بر همين مشی در برخی احاديث، ايمان را به سه ركن تقسيم كرده‌اند كه يك قسم آن «عَمَلٌ بِالْاَرْكانِ» يعنی انجام اعمال با اركان و اعضای بدن است. (الكافی، ج 2، ص 27) يعنی انجام اعمال شايسته و صالح بخش غيرقابل انفكاك از ايمان است و برای همين هميشه در كنار ايمان، از عمل صالح صحبت شده‌است.
در دعای اين روز از خدا می‌خواهيم كه ما را به سوی انجام اعمال صالح و نيك هدايت فرمايد.
عمل صالح نه تنها ايمان را در مرحله عمل نشان می‌دهد بلكه به گفته قرآن، اسباب وصال به محبوب و لقاء خداوند را فراهم می‌كند كه اوج آرزوی هر مؤمن است.
قرآن كريم در اين باره می‌فرمايد: «فَمَنْ كانَ‌يَرْجوُا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلَاً صالِحاً وَ لايُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ اَحَدَاً؛ هركه اميد ديدار پروردگارش را دارد (منظور وصال حضرت حق است) بايد كار شايسته انجام دهد و در عبادت پروردگارش هيچ‌كس را شريك نكند.» (سوره مباركه كهف، آيه 110)
عمل شايسته در تعبيری از امام سجاد(ع) كه در دعای ابوحمزه ثمالی آمده، فرش خانه قبر است و اگر كسی می‌خواهد قبرش را فرش كند يعنی در خانه قبر، راحتی و آسايش داشته باشد بايد در دنيا اعمال صالح انجام دهد.
اين موضوع نيز كه چه عملی شايسته و چه عملی نابجاست مباحث طولانی را در بردارد كه از حوصله اين نوشتار خارج است؛ اما در مجموع، با مطالعه قرآن و روايات و دستورات بزرگان دين تا حد زيادی می‌توان از اعمالی که به آنها اعمال صالح اطلاق می‌شود آگاه شد.
در فراز ديگر دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان از خدا برآورده شدن حاجات و آرزوها را می‌طلبيم.
هركدام از ما انسان‌ها حوائج و خواسته‌هايی داريم و همچنين آرزوهايی را در سر می‌پرورانيم كه دوست داريم به تمام آنها برسيم. آنچه مسلّم است، اين كه كليد برآورده شدن اين خواسته‌ها و آرزوها فقط به دست خداوند است و اوست كه می‌تواند ما را به خواسته‌ها و آرزوهايمان برساند.
در اين خصوص در آداب دعا ذكر شده كه خوب است انسان، حوائج و خواسته‌هايش را در دعا و مناجاتش با خالق توانا، نام ببرد و از خداوند بخواهد تا آنها را برايش مهيا سازد.
امام صادق(ع) در بيان دليل اين امر فرمودند: «خداوند تبارك و تعالی می‌داند كه بنده هنگام دعا چه می‌خواهد، ولی دوست دارد كه حوائجش را به درگاهش شرح دهد.» (عدة الداعی، ص 262)
همچنين وقتی حاجتی را از خداوند طلب می‌كنيم، بايد اميدوار به برآورده شدن آن باشيم.
حضرت امام صادق(ع) در بيان نورانی ديگری فرمودند: «هرگاه دعا می‌كنی، گمانت اين باشد كه حاجتت پشت در آماده است.» (همان، ص 245)
مطلب ديگر در توضيح دعای اين روز اين است که در ضمن اين دعا از خداوند خواسته‌ايم كه آرزوهای ما را نيز برآوَرَد؛ اما بايد به اين نكته توجه داشته باشيم كه در فرهنگ اسلام، آرزو دو جنبه مثبت و منفی دارد؛ اگر آرزويی در مسير بندگی و رضايت خداوند باشد، خوب است اما اگر آرزوی ما دنيوی و نفسانی باشد، مايه ننگ و بدبختی است.
قرآن كريم در نکوهش جنبه دوم آرزوهای انسان می‌فرمايد: «ذَرْهُمْ يَأْكُلُوا و يَتَمَتَّعوا و يُلْهِهِمُ الاَمَلَ فَسَوْفَ يَعْلَمونَ؛ رهايشان كن تا بخورند و بهره‌ور شوند و آرزو به خود مشغول‌شان دارد. زود است كه خواهند دانست.» (سوره مباركه حجر، آيه 3)
در روايات فراوانی از اميرالمؤمنين علی(ع) از آرزو به عنوان «مايه چيرگی شيطان بر دل غافل»، «كور كننده چشمان بصيرت»، «گمراه كننده»، «فريبنده و زيان‌بار» و «مايه غفلت عقل» ياد شده‌است كه نشان دهنده بار منفی آرزوهای دنيایی و نفسانی است.(غررالحكم)
اما در توضيح جنبه مثبت آروز هم می‌توان به آرزوهای الهی و از همه والاتر، آرزوی وصال حضرت دوست اشاره كرد. آری، خود خداوند آرزوست؛ آرزوی عارفان و مشتاقان حضرتش.
حضرت امير(ع) در دعای كميل خطاب به خداوند متعال می‌فرمايد: «يا غايَةَ آمالِ‌الْعارِفين؛ ای نهايتِ آرزوهای عارفان!»
📚منبع
برگرفته از کتاب تا آسمان، دکتر حسین محمدی‌فام
