حکایات مناجاتی/1
بشر حافی و امام کاظم علیه‌السلام
روزی امام از کوچه‌های بغداد می‌گذشت. از یک خانه‌ای صدای عربده و تار و تنبور بلند بود، می‌زدند و می‌رقصیدند و صدای پای‌کوبی می‌آمد. اتفاقا یک خادمه‌ای از منزل بیرون آمد در حالی که آشغال‌هایی همراهش بود و گویا می‌خواست بیرون بریزد، امام به او فرمود: « صاحب این خانه آزاد است یا بنده؟»
سؤال عجیبی بود. گفت: از خانه به این مجللی این را نمی‌فهمی؟ این خانه «بشر» است، یکی از رجال، یکی از اشراف، یکی از اعیان، معلوم است که آزاد است.
فرمود: «بله، آزاد است، اگر بنده می‌بود که این سر و صداها از خانه‌اش بلند نبود.»
حال، چه جمله‌های دیگری رد و بدل شده‌است دیگر ننوشته‌اند، همین قدر نوشته‌اند که اندکی طول کشید و مکثی شد.
آقا رفتند. بشر متوجه شد که چند دقیقه‌ای طول کشید. آمد نزد او و گفت: چرا معطل کردی؟ گفت: یک مردی مرا به حرف گرفت. گفت: چه گفت؟ گفت: یک سؤال عجیبی از من کرد. چه سؤال کرد؟ از من پرسید که صاحب این خانه بنده است یا آزاد؟ گفتم البته که آزاد است. بعد هم گفت: بله، آزاد است. اگر بنده می‌بود که این سر و صداها بیرون نمی‌آمد.
گفت: آن مرد چه نشانه‌هایی داشت؟ علائم و نشانه‌ها را که گفت، فهمید که موسی بن جعفر(ع) است. گفت: کجا رفت؟ از این طرف رفت. پایش لخت بود، به خود فرصت نداد که برود کفش‌هایش را بپوشد، برای این‌که ممکن است آقا را پیدا نکند. پای برهنه بیرون دوید. (همین جمله در او انقلاب ایجاد کرد) دوید، خودش را انداخت به دامن امام و عرض کرد: شما چه گفتید؟
امام فرمود: «من این را گفتم.» فهمید که مقصود چیست.
گفت: آقا! من از همین ساعت می‌خواهم بنده خدا باشم و واقعا هم راست گفت. از آن ساعت دیگر بنده خدا شد.
📚منبع
منهاج الکرامه، علامه حلی، ص۵۹
شب زنده‌داری
در حالات مرحوم شيخ جعفر کبير کاشف الغطاء که از بزرگان علمای قرن سيزدهم ساکن نجف اشرف بود آمده است که در يکی از شب‌ها که برای تهجد و شب زنده‌داری برخاست فرزند خويش را از خواب بيدار کرد و فرمود: «برخيز به حرم مطهر مشرف شويم و در آن جا نماز بخوانيم.» چون برخاستن در آن وقت شب برای فرزند دشوار بود در مقام اعتذار بر آمد و گفت: من فعلا آمادگی ندارم، شما منتظر من نشويد بعدا مشرف ميشوم.
فرمودند: «نه من منتظر شما هستم برخيز آماده شو که با هم برويم.» آقازاده ناچار از جا برخاست وضو گرفت با هم راه افتادند، جلو در صحن رسيدند، مرد فقيری را ديدند که نشسته دست نياز به سوی مردم دراز کرده، آن عالم بزرگوار ايستاد و به فرزندش فرمود: «اين شخص در اين وقت شب برای چه اين جا نشسته است؟»
گفت: برای تکدی از مردم. فرمود: «چقدر از رهگذران عايد او ميشود؟» گفت: احتمالا يک تومان، مرحوم کاشف الغطاء گفت: «فرزندم درست فکر کن ببين اين مرد برای مبلغ کمی از دنيا در اين وقت شب از خواب و آسايش خود دست برداشته و دست تذلل به سوی مردم دراز کرده، آيا تو به اندازه اين شخص دربارهی وعدههای خدا دربارهی شب زندهداران اعتماد نداری.» که فرموده است:
«فَلا تَعلَمُ نَفسٌ مَا اُخْفِيَ لَهُم مِن قُرَّةِ أعيُنٍ جزاءً بِما كانوا يَعْمَلُونَ؛ پس هیچ کس نمی‌داند که به پاداش نیکوکاریشان چه نعمت و لذت‌های بی‌نهایت که روشنی بخش دیده‌است در عالم غیب برایشان ذخیره شده. هيچ‌کس نمی‌داند چه پاداش‌های مهمی که مايهی روشنی چشم است برای آنها نهفته است.»(1)
گفتهاند که آن فرزند پاک‌دل جوان از شنيدن اين گفتار پدر زنده‌دل خود چنان تکان خورد که تا آخر عمر از شرف و سعادت شب زنده‌داری برخوردار بود و نماز شبش ترک نشد. (2)
📚منبع
(1) سوره مبارکه سجده، آيه ۱۷
(2) هزار و يک نکته، علامه حسن زاده آملی، ص ۱۷۴
دست‌گیری امام صادق(ع)
ابوبصیر می‌گفت: همسایه‌ای داشتم که از معاونین و همکاران سلطان جور و ستم بود و ثروت زیادی از کنار این سلطان بدست آورده بود و کنیزان و غلامانی داشت و هر شب مجلسی از هواپرستان و عیّاشان تشکیل می‌داد و به لهو و لعب و عیش و طرب می‌گذرانید و چند کنیز آوازه‌خوان و مطرب داشت که می‌خواندند و شراب می‌دادند و می‌خوردند و چون همسایه و مجاور من بود همیشه صدای آن منکرات از خانه او به گوش ما می‌رسید و ما را ناراحت می‌کرد.
چندین بار به او گوشزد کردم که صدای ساز و آوازت مرا و خانواده‌ام را اذیت می‌کند، ولی متأسفانه نمی‌پذیرفت.
هر دفعه به او اصرار و مبالغه می‌نمودم تا یک روز گفت: من مردی مبتلا و معتادم و اسیر شیطان شده‌ام اما تو گرفتار شیطان و هوای نفس نیستی. اگر وضع مرا به صاحب خود آقا حضرت صادق(ع) بگویی شاید حضرت دعایی کرده و خداوند مرا از پیروی نفس نجات دهد.
ابوبصیر گفت: سخن آن مرد بر دلم نشست. صبر کردم تا وقتی که خدمت حضرت صادق(ع) رسیدم و داستان همسایه‌ام را به آن حضرت عرض کردم. حضرت فرمود: «وقتی که به کوفه برگشتی او به دیدن تو خواهد آمد، به او بگو جعفر بن محمد می‌گوید: آن‌چه از کارهای زشت می‌کنی ترک کن من برایت بهشت را ضمانت می‌کنم.»
برگشتم به کوفه مردم به دیدنم آمدند او نیز با آنها بود، همین که خواست حرکت کند نگاهش داشتتم وقتی اطاق خلوت شد. گفتم وضع تو را برای آقا امام صادق(ع) شرح دادم حضرت فرمود: «سلام مرا به او برسان و بگو آن حالت زشتت را ترک کن تا من برایت بهشت را ضمانت کنم.»
تا این سخن مرا شنید گریه‌اش گرفت. گفت تو را به خدا آقا امام صادق(ع) این حرف را به تو زد؟ گفتم بخدا قسم حضرت فرمودند. گفت پس همین مرا بس است، از منزلم خارج شد پس از چند روز که گذشت یکی را دنبال من فرستاد، وقتی پیش او رفتم دیدم پشت در ایستاده و برهنه است گفت: هرچه در خانه مال داشتم در محلش صرف کردم و چیزی باقی نگذاشتم این‌که می‌بینی از برهنگی پشت درب ایستاده‌ام.
من سریع به دوستان مراجعه نمودم و مقداری لباس که او را تأمین کند تهیه کرده برایش آوردم، بعد از چند روز باز پیغام داد مریض شده‌ام بیا تو را ببینم. در مدت مریضیش مرتب از او خبر می‌گرفتم و با داروهایی به معالجه‌اش مشغول بودم، بالاخره یک روز به حال احتضار رسید، در کنار بسترش نشسته بودم و او در حال مرگ بود، در این موقع بی‌هوش شد. وقتی بهوش آمد در حالی‌که لبخند می‌زد گفت:
ای ابابصیر صاحبت آقا حضرت صادق(ع) به وعده خود وفا کرد، این را گفت و دیده از جهان بست. در همان سال وقتی به حج رفتم در مدینه خدمت حضرت صادق(ع) رسیدم، در منزل اجازه ورود خواستم، همین‌که وارد منزل شدم هنوز یک پایم در خارج منزل بود که حضرت فرمود: «ای ابابصیر دیدی ما به وعده خود نسبت به همسایه‌ات وفا کردیم.»
📚منبع
بحارالانوار، علامه مجلسی، ج ۱۱
همهی موجودات ذکر خدا می‌گويند
يکی از طلاب میگويد: شبی برای عبادت از خواب برخاستم ناگاه شنيدم در و ديوار مدرسه، سنگريزهها و درختان ذکر می‌گويند، سرگرم تحقيق شدم، هنگامی‌که نزديک حجرهی آخوند کاشی رسيدم ديدم محاسن شريفش را روی خاک گذاشته و از ديدگانش اشک میريزد و میگويد:
«سبوح قدوس رب الملائکة و الروح» در و ديوار مدرسه با او اين ذکر را می‌گويند، فردای آن شب خدمت استاد رسيدم و داستان شب گذشته را به عرض وی رساندم، گفتم: ماجرای ديشب سخت مرا به شگفت آورد، او در کمال سادگی گفت:
«تعجب از کار توست که به چه علت گوش تو باز شده و اين صداها را شنيدی تو چه کردهای که اين توفيق را پيدا کردی؟»
📚منبع
هزارويک نکته، علامه حسن زاده آملی، ص ۱۷۹
توبه از شراب
وقتی که آیه تحریم شراب فرود آمد منادی حضرت رسول اللَّه(ص) ندا داد کسی نباید شراب بخورد. روزی رسول اکرم(ص) از کوچه‌ای می‌گذشتند؛ اتفاقاً یکی از مسلمان‌ها شیشه شرابی در دست داشت وارد همان کوچه‌ای شد که حضرت داشتند می‌گذشتند.
تا حضرت رسول خدا(ص) را دید می‌آید خیلی ترسید، گفت الآن است که آبرویم بریزد (زیرا به حضرت خیلی علاقه داشت) گفت خدایا غلط کردم توبه کردم و دیگر لب به خمر و شراب نمی‌زنم فقط مرا جلوی حضرت رسول اکرم(ص) رسوا نکن.
وقتی که نزدیک حضرت شد. حضرت رسول اللَّه(ص) فرمود: «در این شیشه چیست؟»
از ترس گفت آقا سرکه است. آن حضرت فرمود:
«اگر سرکه است قدری در دست من بریز حضرت دست مبارک را پیش برد.»
آن مرد هم شیشه را برگردانید یک وقت متوجه شد که مقداری سرکه در دست حضرت ریخته شده. مرد به گریه در آمد و گفت: یا رسول اللّه قسم به‌خدا که در این شیشه شراب بود ولی چون توبه کردم و از خدا خواستم که مرا رسوا نکند خدا هم توبه مرا قبول کرده و دعایم را مستجاب فرموده.
حضرت رسول اکرم(ص) فرمود: «چنین است حال کسی که توبه کند از گناهان خود و خداوند متعال تمام سیئات و بدی‌ها و زشتی‌های او را تبدیل به حسنه و خوبی فرماید»:
«اولئک یبدّل اللّه سیّئاتهم حسنات.»
📚منبع
گناهان کبیره، شهید دستغیب، ج ۲
توبه‌ی لوطی‌ها
يك نفر حاجى مؤمنى كه از ارادتمندان به مرحوم حاج شيخ محمد تقى مجلسى رضوان الله تعالى عليه بود يک روز لوطی‌هاى محل، دورش را می‌گيرند و مى‌گويند امشب مى‌خواهيم به خانه تو بيایيم.
حاجى از يک طرف مى‌بيند اگر آنها بيايند با وسایل لهو و لعب مى‌آيند و مشغول فسق و فجور مى‌شوند، از طرف ديگر اگر آنها را رد كند و جواب رد گويد چگونه با لوطی‌ها طرف شود. مرتبا برايش مزاحمت ايجاد می‌كنند، ناچارا قبول می‌كند. بعد هم سراسيمه خدمت مرحوم مجلسى پناهنده شده و گرفتاريش را ذكر مى‌كند.
مرحوم مجلسى فكرى مى‌كند و مى‌فرمايد: «اشكالى ندارد بگو بيايند من هم مى‌آيم.»
حاجى جلسه‌ای مهيا می‌كند و شيخ مجلسى زودتر از لوطى‌ها وارد مى‌شود، لوطی‌ها آمدند، همين كه وارد خانه شدند ديدند مرحوم مجلسى در مجلس نشسته. «لوطى باشى» ناراحت شد، الان عيش و لهو و لعب جلوى آقا نمى‌شود كرد و آقا موى دماغش شده با بودن او هيچ كارى نمى‌شود كرد. اجمالا پيش خود خيال كرد حرفى بزند تا مرحوم مجلسى قهر كند برود و آن وقت آنها آزاد باشند.
گفت: جناب آقا مگر راه و روش ما لوطی‌ها چه عيبى دارد كه به ما اعتراض می‌كنند؟
مرحوم مجلسى فرمود: «چه خوبى در شما هست كه آنرا مدح كنيم؟»
گفت هزارها عيب داريم اما باز نمک شناسيم اگر نمک كسى را خورديم ديگر به او خيانت نمى‌كنيم، تا آخر عمرمان يادمان نمى‌رود،
مرحوم مجلسى فرمود: «اين صفت خوبى است ولى آن را در شما نمى‌بينم.»
«لوطى باشى» گفت: در اين اصفهان از هركس مى‌خواهى بپرس! ببينيد ما نمک چه كسى را خورده‌ايم كه به او بد كرده باشيم. مرحوم مجلسى فرمود: «خود من گواهى مى‌دهم كه شما همه نمک به حراميد! آيا با خداى خود چه مى‌كنيد؟ اى كسى كه نمک خدا را مى‌خورى و نمكدان مى‌شكنى، اين همه نعمت خدا را خوردن و استفاده كردن و اين جور سركشى كردن و پيروى از نفس و هوى كردن؟! نمک خدا خوردن و نمکدان او را شكستن.»
اين كلمات مرحوم مجلسى كه عين واقع و حقيقت بود در همه آنها اثر كرد، سر خجلت به زير انداختند و هيچ سخن نگفتند سكوت مطلق، پس از مدتى همه رفتند، صبح اول وقت «لوطى باشى» در خانه مرحوم مجلسى را كوبيد مرحوم مجلسى در را باز كرد ديد «لوطى باشى» است.
گفت: ديشب ما را آتش زدى، ما را آگاه كردى، ما را توبه ده چون از كرده‌هاى خود پشيمانيم، مرحوم مجلسى هم لطف مى‌كند آنها را به عمل توبه و تدارک از گذشته ها وا مى‌دارد.
📚منبع
گناهان کبیره، شهید دستغیب، ج ۲
